Υπάρχουν μερικές περίοδοι στη ζωή του ανθρώπου που δεν μοιάζουν με τις άλλες. Περίοδοι κομβικές, που απαιτούν από εμάς ή εμείς απαιτούμε από αυτές μια κάποια διαφορετική αντιμετώπιση, μια πρόσκαιρη παύση ή μια νέα εκκίνηση. Μια αντίστοιχη είναι η εφηβεία, η γυναικεία κλιμακτήριος, και το ορόσημο της κρίσης της μέσης ηλικίας για τον άνδρα.
Τι σημαίνει, όμως, «μέση ηλικία»;
Η μέση ηλικία είναι μια ψυχολογική κατασκευή. Για τους περισσότερους «μέση ηλικία» είναι τα 40 με 50 έτη. Δεν υπάρχει ακριβής καθορισμός τού τι σηματοδοτεί ή πώς εκφράζεται βιολογικά, όπως συμβαίνει με τις γυναίκες στην κλιμακτήριο η οποία ενεργοποιείται με τη διακοπή της έμμηνου ρύσης.
Η μέση ηλικία για τον άνδρα είναι το αντίστοιχο της «ενηλικίωσης», του απολογισμού, της έναρξης της φάσης της ωριμότητας ή της… ανωριμότητας, ανάλογα με το πώς θα το δει και θα το βιώσει ο καθένας. Είναι η εποχή μιας δεύτερης ευκαιρίας. Σε όλα τα επίπεδα. Ή σε εκείνα που επιδέχονται βελτίωση. Κάποια στιγμή o άνδρας θα κάνει μια παύση στη ζωή που ζούσε μέχρι εκείνη τη στιγμή για να δει μέσα του και γύρω του. Άλλες φορές θα τον αναγκάσουν εξωτερικά γεγονότα, όπως είναι μια απόλυση ή ένας χωρισμός, και άλλες φορές η δική του εσωτερική ανάγκη θα είναι καταλυτική. Σε εκείνη την περίοδο τα συναισθήματα σε κατακλύζουν. Όλα του παρελθόντος γίνονται σημαντικά στο παρόν. Μνήμες, εμπειρίες, βιώματα, σχέσεις, οικογένεια, έρωτας, παιδιά, αποτυχίες, επιτυχίες, χρήματα, κατακτήσεις αλλά και απωθημένα, στραπάτσα και ανομολόγητα πάθη αναβιώνουν με μια πρωτόγνωρη συγκίνηση, σαν του εφήβου που χτυπά δυνατά η καρδιά του. Ξαφνικά ο ώριμος κύριος που θεωρούσε μέχρι πρότινος ότι ξέρει πώς να ζει τη ζωή του στέκεται με την αμηχανία του πρωτάρη. Διότι νιώθει έτοιμος να αλλάξει, ίσως για μια τελευταία φορά, τον ρου της προσωπικής του ιστορίας.
«Οι ρίζες»
Η κρίση της μέσης ηλικίας σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με αυτό που ονειρεύτηκες κάποτε για σένα. Σχετίζεται με τον εσωτερικό όρκο που έδωσες τις εφηβικές νύχτες για να μην αλλοτριωθείς, να μην γίνεις σαν τους άλλους. Έναν όρκο που η πραγματική μάχη της ζωής συχνά τον αφήνει φυλαγμένο στις μνήμες των παιδικών δωματίων. Για αυτό η κρίση χτυπά την καρδιά του Εγώ. Σχετίζεται στενά με την υπαρξιακή ανάγκη του καθενός να είναι αυτό που επιθυμεί. Και κανένα ταξίδι προς το μέλλον δεν έχει πιθανότητες επιτυχίας εάν το παρελθόν δεν είναι συνειδητοποιημένο. «Ο Γιώργος ζούσε σχεδόν από παιδί στο εξωτερικό. Έφυγε με υποτροφία στα 17 του χρόνια στο Λονδίνο, σπούδασε, πήγε στην Αμερική και από τότε ζει στην Αμερική, έχοντας κάνει εκεί και καριέρα και οικογένεια. Κατάγεται από ένα μικρό ορεινό χωριό ενός κυκλαδίτικου νησιού, και είχε ελάχιστες φορές την ευκαιρία να πάει όλα αυτά τα χρόνια να δει τους γονείς του. Εκείνοι φτωχοί κτηνοτρόφοι, ούτε ταξίδεψαν ποτέ στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού ούτε μπόρεσαν να καμαρώσουν τον μονάκριβο γιο τους στα έδρανα του Πανεπιστημίου όπου δίδασκε. Μόνο μέσα από μερικές επιστολές καμάρωναν και έδειχναν τις επιτυχίες του Γιώργου σε όλο το νησί. Λίγο από την ταχύτητα της ζωής, λίγο από το στενό κλοιό ενός περιβάλλοντος που πάντα έπνιγε τον ανήσυχο έφηβο, ο Γιώργος έριξε κυριολεκτικά μαύρη πέτρα στο νησί του. Δεν κατόρθωσε να βρίσκεται ούτε στην κηδεία των γονιών του. Η κρίση χτύπησε αυτή την ευαίσθητη χορδή. Ο Γιώργος είχε προδώσει με έναν τρόπο τις ρίζες του. Ξέχασε τους προγόνους του, τους ανθρώπους που με πολύ μεγάλο κόπο τον ανέθρεψαν και τον έκαναν αυτόν που ήταν. Πρόδωσε τον κόπο τους και τον ίδρωτα τους. Αλλά και τον τόπο του. Τα παιδιά του όχι μόνο δεν ήξεραν ελληνικά αλλά δεν γνώριζαν πώς πραγματικά μεγάλωσε ο πατέρας τους. Και ένιωσε ότι σε ένα μεγάλο βαθμό είχε προδώσει τον εαυτό του. Είχε αλλοτριωθεί. Νόμιζε ότι έγινε ένας άλλος όλα αυτά τα χρόνια που ζούσε έξω. Αλλά το νησί του ήταν μέσα του, και οι γονείς του δεν ησύχαζαν στη συνείδησή του, εάν δεν πήγαινε να τους συναντήσει στο μνήμα τους. Τι θα ήξεραν για αυτόν τα παιδιά του, εάν δεν γνώριζαν το πιο σημαντικό κομμάτι της ζωής του». Η κρίση στον Γιώργο ανακίνησε μνήμες πατρογονικές. Οι οποίες σε ένα βαθύτερο επίπεδο σχετίζονταν με το κομμάτι του εαυτού του που είχε προδώσει, εγκαταλείποντας τους γονείς του. Επιπλέον, όταν ένας άνθρωπος πλησιάζει στην ηλικία των 50 ετών, ο θάνατος χτυπά πιο ηχηρά την πόρτα, ακόμα και εάν έχεις μπροστά σου άλλα τόσα χρόνια ζωής. Γίνεσαι γονιός και ξαφνικά ο γονιός σου είσαι εσύ. Πώς λοιπόν αντέχεις να εγκαταλειφθείς; Ιδίως μάλιστα όταν εσύ ο ίδιος έχεις υπάρξει αμελής και αδιάφορος όσον αφορά στην οικογενειακή σου ιστορία. Η κρίση ήταν για εκείνον όντως μια ευκαιρία για μια βουτιά όχι μόνο στα γαλανά νερά του νησιού του αλλά και στα βυθό της εφηβικής του ψυχής που άφησε εκεί. Όπως ευκαιρία ήταν και για τα παιδιά του, που θα γνωρίσουν επιτέλους τις ρίζες τους, τους παππούδες, έστω και εν τη απουσία τους, ως πολύτιμη περιουσία για τις δικές τους ζωές.
Η αστάθεια ως σταθερότητα
Πολύ συχνά έχουμε συνηθίσει να ταυτίζουμε την κρίση της μέσης ηλικίας με τις ερωτικές σχέσεις. Και όχι άδικα. Οι περισσότεροι άνδρες εξαιτίας της εφηβικής ορμής που τους κατακλύζει νιώθουν έντονα ότι είναι η τελευταία τους ευκαιρία να ρεφάρουν στο παιχνίδι του έρωτα. Όσοι υπήρξαν ιδιαίτερα καταπιεσμένοι, νιώθουν ότι ήρθε η ώρα να σπάσουν τον κλοιό του συντηρητισμού και της σταθερότητας που επιδείκνυαν μέχρι τώρα. Μπορεί η οικονομική κρίση να στένεψε τα περιθώρια σπατάλης, διότι είναι γεγονός ότι οι εξωσυζυγικές σχέσεις χρειάζονται χρήματα, ή να είναι ξεπερασμένα και αισθητικά ακραία τα παραδείγματα αντρών που βάφουν τα μαλλιά τους ή κάνουν bοttox, εντούτοις ο έρωτας δίνει το δικό του άλλοθι στην κρίση της μέσης ηλικίας για να βγουν στην επιφάνεια απωθημένα. «Ο Κυριάκος ήταν παντρεμένος πάνω από 25 χρόνια με την Αρετή. Είχαν ένα καλό γάμο, σταθερό και ήσυχο. Ο Κυριάκος ήταν αυτός που ήταν πάντα προβλέψιμος, σταθερός και μετρημένος. Δεν πειραματιζόταν ποτέ, δεν είχε πάει με άλλη γυναίκα εκτός από τη γυναίκα του. Μέχρι που έφτασε στα 52 του έτη. Εκεί μόλις πέρασε λίγο τα πενήντα, ο Κυριάκος άλλαξε. Δεν επιθυμούσε πια να είναι παντρεμένος, ούτε προβλέψιμος, ούτε ήσυχος. Αισθανόταν ότι πνίγεται, ότι τελειώνει η ζωή του. Ότι δεν θα γνωρίσει ξανά τη χαρά του να ξαπλώνει με νέα σώματα γυναικών δίπλα του. Ο ήσυχος, σχεδόν συνεσταλμένος Κυριάκος μετατράπηκε σε καζάνι που βράζει. Ντύθηκε νεανικότερα, γράφτηκε σε γυμναστήριο, έγινε πιο τολμηρός στο φλερτ, έβγαινε πολύ συχνά τα βράδια με φίλους, χωρίς τη γυναίκα του. Και όπως συνήθως συμβαίνει, όποιος ψάχνει βρίσκει, έτσι και ο Κυριάκος άρχισε να έχει μεγάλη επιτυχία στις γυναίκες. Η επιθυμία του όμως να μη χαλάσει το σπίτι του, παρόλο που κρεμόταν σε μια λεπτή κλωστή, τον έκαναν να συνάπτει σχέσεις μόνο σεξουαλικές, με γυναίκες απολύτως ακατάλληλες για οτιδήποτε άλλο. Ο ρυθμός με τον οποίο τις άλλαζε ήταν ταχύς, και οι περισσότερες ήταν νεαρές φοιτήτριες, αφού είχε αρχίζει να συχνάζει σε μπαρ που μέχρι τότε δεν ήξερε την ύπαρξή τους. Η Αρετή παρόλο που διαπίστωσε την αλλαγή του Κυριάκου, δεν έθεσε ποτέ θέμα πίστης και αφοσίωσης. Αφού επέστρεφε πάντα σπίτι του και ήταν εντάξει στις υποχρεώσεις του, υπέμεινε τις νέες συνήθειές του. Το πιο συγκλονιστικό όμως από όλα ήταν ότι ο Κυριάκος μέσα από αυτή την έκρηξη έγινε καλύτερος άνθρωπος και σίγουρα πιο ενδιαφέρων. Οι σχέσεις με τα κορίτσια του έδωσαν σημαντικό κίνητρο να ξαναγαπήσει τον εαυτό του, να ξαναβρεί το χιούμορ του και τη διάθεση για ζωή. Το σεξ ήταν μόνο η αφορμή για να ξορκίσει τη δική του συστολή και την υπαρξιακή του αγωνία να κερδίσει τη ζωή που δεν έζησε».
Κρίση δημιουργίας
Τον όρο «κρίση της μέσης ηλικίας» τον επινόησε ο Elliott Jacques το 1965. Δεν περιέγραψε, όμως, με τον όρο αυτό που έχουμε σήμερα στο μυαλό μας. Ο Καναδός ψυχαναλυτής προσπάθησε να βρει τη σχέση της μέσης ηλικίας με τη δημιουργική ιδιοφϋια. Σύμφωνα με τη θεωρία του, η κρίση της μέσης ηλικίας είναι μια τόσο επώδυνη κατάσταση ώστε πολλοί σημαντικοί άνθρωποι, καλλιτέχνες ή στοχαστές δεν μπορούν να την ξεπεράσουν και να επιβιώσουν. Συγκέντρωσε λοιπόν τις ζωές πολλών θαυμαστών ανδρών και τους χώρισε σε 3 κατηγορίες. Η πρώτη κατηγορία αφορά σε όσους εκεί γύρω στα 35 με 40 είτε πεθαίνουν κυριολεκτικά ή εξαντλούν όλα τα αποθέματα της δύναμής τους, μην μπορώντας να ξαναδημιουργήσουν κάτι που θα ήταν αντάξιο της ευφυίας τους.
Η δεύτερη κατηγορία αφορά σε εκείνους που αγωνιούν ακόμα για τους στόχους που έχουν θέσει. Η αγωνία εντείνεται με τη συνειδητοποίηση ότι έχει περάσει το ήμισυ της ζωής τους. Και στην τρίτη ανήκουν εκείνοι που υπήρξαν παραγωγικοί και δημιουργικοί, εντούτοις μετά την κρίση της μέσης ηλικίας η αισθητική και το ύφος τους αλλάζει προς το καλύτερο. Γίνονται πιο ολοκληρωμένες προσωπικότητες, πιο ευαίσθητοι, πιο γενναιόδωροι και τα δείγματα γραφής τους είναι πιο πλούσια από ό,τι στο παρελθόν.
Νέα αρχή
Φτάσαμε, λοιπόν, στη δεκαετία του ’70 για να μιλήσουμε για κρίση της μέσης ηλικίας. Πολλοί ψυχολόγοι και κοινωνιολόγοι πιστεύουν ότι η κρίση στους άνδρες είναι πιο συχνή από ό,τι φανταζόμαστε. Ο Daniel Levinson για παράδειγμα πίστευε ότι αυτές οι κρίσεις χαρακτηρίζονται από μια «σκληρή, επίπονη, απομυθοποιητική διαδικασία που απορρέει από την αναπόφευκτη σύγκριση των νεανικών ονείρων και της πραγματικότητας του σήμερα». Άλλωστε για τους περισσότερους, η ζωή κινείται τόσο γρήγορα, που όταν βρουν το χρόνο να κοιτάξουν προς τα πίσω πάντα θα βρουν κάτι που δεν κατάφεραν να υλοποιήσουν. Αρκεί αυτό να μην οδηγήσει σε απελπισία και να πυροδοτήσει νέα ερεθίσματα για δημιουργία. «Ο Πέτρος μέχρι τα 40 του ήταν ένας απλός υπάλληλος τραπέζης. Μπορεί για το στενό του κύκλο να ήταν ένας πολύ ταλαντούχος άνθρωπος, που ζωγράφιζε, έπαιζε μουσική και διεξήγαγε τις πιο ζωντανές συζητήσεις, για τον πολύ κόσμο όμως αυτό ήταν άγνωστο. Μέχρι που λίγο πριν τα γενέθλιά του κοντά στα 42, πήρε την απόφαση με τη βοήθεια και τη συμβολή της γυναίκας του να τα αλλάξει όλα. Εγκατέλειψε την τράπεζα, μπήκε σε ένα στούντιο, ηχογράφησε το πρώτο του cd και έκτοτε πολλοί γνώρισαν τη μαγική πλευρά του δημιουργού που έκρυβε τόσα χρόνια μέσα του».
Απλά κρίση…
…ή ευκαιρία;
Τι σημαίνει, όμως, «μέση ηλικία»;
Η μέση ηλικία είναι μια ψυχολογική κατασκευή. Για τους περισσότερους «μέση ηλικία» είναι τα 40 με 50 έτη. Δεν υπάρχει ακριβής καθορισμός τού τι σηματοδοτεί ή πώς εκφράζεται βιολογικά, όπως συμβαίνει με τις γυναίκες στην κλιμακτήριο η οποία ενεργοποιείται με τη διακοπή της έμμηνου ρύσης.
Η μέση ηλικία για τον άνδρα είναι το αντίστοιχο της «ενηλικίωσης», του απολογισμού, της έναρξης της φάσης της ωριμότητας ή της… ανωριμότητας, ανάλογα με το πώς θα το δει και θα το βιώσει ο καθένας. Είναι η εποχή μιας δεύτερης ευκαιρίας. Σε όλα τα επίπεδα. Ή σε εκείνα που επιδέχονται βελτίωση. Κάποια στιγμή o άνδρας θα κάνει μια παύση στη ζωή που ζούσε μέχρι εκείνη τη στιγμή για να δει μέσα του και γύρω του. Άλλες φορές θα τον αναγκάσουν εξωτερικά γεγονότα, όπως είναι μια απόλυση ή ένας χωρισμός, και άλλες φορές η δική του εσωτερική ανάγκη θα είναι καταλυτική. Σε εκείνη την περίοδο τα συναισθήματα σε κατακλύζουν. Όλα του παρελθόντος γίνονται σημαντικά στο παρόν. Μνήμες, εμπειρίες, βιώματα, σχέσεις, οικογένεια, έρωτας, παιδιά, αποτυχίες, επιτυχίες, χρήματα, κατακτήσεις αλλά και απωθημένα, στραπάτσα και ανομολόγητα πάθη αναβιώνουν με μια πρωτόγνωρη συγκίνηση, σαν του εφήβου που χτυπά δυνατά η καρδιά του. Ξαφνικά ο ώριμος κύριος που θεωρούσε μέχρι πρότινος ότι ξέρει πώς να ζει τη ζωή του στέκεται με την αμηχανία του πρωτάρη. Διότι νιώθει έτοιμος να αλλάξει, ίσως για μια τελευταία φορά, τον ρου της προσωπικής του ιστορίας.
«Οι ρίζες»
Η κρίση της μέσης ηλικίας σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με αυτό που ονειρεύτηκες κάποτε για σένα. Σχετίζεται με τον εσωτερικό όρκο που έδωσες τις εφηβικές νύχτες για να μην αλλοτριωθείς, να μην γίνεις σαν τους άλλους. Έναν όρκο που η πραγματική μάχη της ζωής συχνά τον αφήνει φυλαγμένο στις μνήμες των παιδικών δωματίων. Για αυτό η κρίση χτυπά την καρδιά του Εγώ. Σχετίζεται στενά με την υπαρξιακή ανάγκη του καθενός να είναι αυτό που επιθυμεί. Και κανένα ταξίδι προς το μέλλον δεν έχει πιθανότητες επιτυχίας εάν το παρελθόν δεν είναι συνειδητοποιημένο. «Ο Γιώργος ζούσε σχεδόν από παιδί στο εξωτερικό. Έφυγε με υποτροφία στα 17 του χρόνια στο Λονδίνο, σπούδασε, πήγε στην Αμερική και από τότε ζει στην Αμερική, έχοντας κάνει εκεί και καριέρα και οικογένεια. Κατάγεται από ένα μικρό ορεινό χωριό ενός κυκλαδίτικου νησιού, και είχε ελάχιστες φορές την ευκαιρία να πάει όλα αυτά τα χρόνια να δει τους γονείς του. Εκείνοι φτωχοί κτηνοτρόφοι, ούτε ταξίδεψαν ποτέ στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού ούτε μπόρεσαν να καμαρώσουν τον μονάκριβο γιο τους στα έδρανα του Πανεπιστημίου όπου δίδασκε. Μόνο μέσα από μερικές επιστολές καμάρωναν και έδειχναν τις επιτυχίες του Γιώργου σε όλο το νησί. Λίγο από την ταχύτητα της ζωής, λίγο από το στενό κλοιό ενός περιβάλλοντος που πάντα έπνιγε τον ανήσυχο έφηβο, ο Γιώργος έριξε κυριολεκτικά μαύρη πέτρα στο νησί του. Δεν κατόρθωσε να βρίσκεται ούτε στην κηδεία των γονιών του. Η κρίση χτύπησε αυτή την ευαίσθητη χορδή. Ο Γιώργος είχε προδώσει με έναν τρόπο τις ρίζες του. Ξέχασε τους προγόνους του, τους ανθρώπους που με πολύ μεγάλο κόπο τον ανέθρεψαν και τον έκαναν αυτόν που ήταν. Πρόδωσε τον κόπο τους και τον ίδρωτα τους. Αλλά και τον τόπο του. Τα παιδιά του όχι μόνο δεν ήξεραν ελληνικά αλλά δεν γνώριζαν πώς πραγματικά μεγάλωσε ο πατέρας τους. Και ένιωσε ότι σε ένα μεγάλο βαθμό είχε προδώσει τον εαυτό του. Είχε αλλοτριωθεί. Νόμιζε ότι έγινε ένας άλλος όλα αυτά τα χρόνια που ζούσε έξω. Αλλά το νησί του ήταν μέσα του, και οι γονείς του δεν ησύχαζαν στη συνείδησή του, εάν δεν πήγαινε να τους συναντήσει στο μνήμα τους. Τι θα ήξεραν για αυτόν τα παιδιά του, εάν δεν γνώριζαν το πιο σημαντικό κομμάτι της ζωής του». Η κρίση στον Γιώργο ανακίνησε μνήμες πατρογονικές. Οι οποίες σε ένα βαθύτερο επίπεδο σχετίζονταν με το κομμάτι του εαυτού του που είχε προδώσει, εγκαταλείποντας τους γονείς του. Επιπλέον, όταν ένας άνθρωπος πλησιάζει στην ηλικία των 50 ετών, ο θάνατος χτυπά πιο ηχηρά την πόρτα, ακόμα και εάν έχεις μπροστά σου άλλα τόσα χρόνια ζωής. Γίνεσαι γονιός και ξαφνικά ο γονιός σου είσαι εσύ. Πώς λοιπόν αντέχεις να εγκαταλειφθείς; Ιδίως μάλιστα όταν εσύ ο ίδιος έχεις υπάρξει αμελής και αδιάφορος όσον αφορά στην οικογενειακή σου ιστορία. Η κρίση ήταν για εκείνον όντως μια ευκαιρία για μια βουτιά όχι μόνο στα γαλανά νερά του νησιού του αλλά και στα βυθό της εφηβικής του ψυχής που άφησε εκεί. Όπως ευκαιρία ήταν και για τα παιδιά του, που θα γνωρίσουν επιτέλους τις ρίζες τους, τους παππούδες, έστω και εν τη απουσία τους, ως πολύτιμη περιουσία για τις δικές τους ζωές.
Η αστάθεια ως σταθερότητα
Πολύ συχνά έχουμε συνηθίσει να ταυτίζουμε την κρίση της μέσης ηλικίας με τις ερωτικές σχέσεις. Και όχι άδικα. Οι περισσότεροι άνδρες εξαιτίας της εφηβικής ορμής που τους κατακλύζει νιώθουν έντονα ότι είναι η τελευταία τους ευκαιρία να ρεφάρουν στο παιχνίδι του έρωτα. Όσοι υπήρξαν ιδιαίτερα καταπιεσμένοι, νιώθουν ότι ήρθε η ώρα να σπάσουν τον κλοιό του συντηρητισμού και της σταθερότητας που επιδείκνυαν μέχρι τώρα. Μπορεί η οικονομική κρίση να στένεψε τα περιθώρια σπατάλης, διότι είναι γεγονός ότι οι εξωσυζυγικές σχέσεις χρειάζονται χρήματα, ή να είναι ξεπερασμένα και αισθητικά ακραία τα παραδείγματα αντρών που βάφουν τα μαλλιά τους ή κάνουν bοttox, εντούτοις ο έρωτας δίνει το δικό του άλλοθι στην κρίση της μέσης ηλικίας για να βγουν στην επιφάνεια απωθημένα. «Ο Κυριάκος ήταν παντρεμένος πάνω από 25 χρόνια με την Αρετή. Είχαν ένα καλό γάμο, σταθερό και ήσυχο. Ο Κυριάκος ήταν αυτός που ήταν πάντα προβλέψιμος, σταθερός και μετρημένος. Δεν πειραματιζόταν ποτέ, δεν είχε πάει με άλλη γυναίκα εκτός από τη γυναίκα του. Μέχρι που έφτασε στα 52 του έτη. Εκεί μόλις πέρασε λίγο τα πενήντα, ο Κυριάκος άλλαξε. Δεν επιθυμούσε πια να είναι παντρεμένος, ούτε προβλέψιμος, ούτε ήσυχος. Αισθανόταν ότι πνίγεται, ότι τελειώνει η ζωή του. Ότι δεν θα γνωρίσει ξανά τη χαρά του να ξαπλώνει με νέα σώματα γυναικών δίπλα του. Ο ήσυχος, σχεδόν συνεσταλμένος Κυριάκος μετατράπηκε σε καζάνι που βράζει. Ντύθηκε νεανικότερα, γράφτηκε σε γυμναστήριο, έγινε πιο τολμηρός στο φλερτ, έβγαινε πολύ συχνά τα βράδια με φίλους, χωρίς τη γυναίκα του. Και όπως συνήθως συμβαίνει, όποιος ψάχνει βρίσκει, έτσι και ο Κυριάκος άρχισε να έχει μεγάλη επιτυχία στις γυναίκες. Η επιθυμία του όμως να μη χαλάσει το σπίτι του, παρόλο που κρεμόταν σε μια λεπτή κλωστή, τον έκαναν να συνάπτει σχέσεις μόνο σεξουαλικές, με γυναίκες απολύτως ακατάλληλες για οτιδήποτε άλλο. Ο ρυθμός με τον οποίο τις άλλαζε ήταν ταχύς, και οι περισσότερες ήταν νεαρές φοιτήτριες, αφού είχε αρχίζει να συχνάζει σε μπαρ που μέχρι τότε δεν ήξερε την ύπαρξή τους. Η Αρετή παρόλο που διαπίστωσε την αλλαγή του Κυριάκου, δεν έθεσε ποτέ θέμα πίστης και αφοσίωσης. Αφού επέστρεφε πάντα σπίτι του και ήταν εντάξει στις υποχρεώσεις του, υπέμεινε τις νέες συνήθειές του. Το πιο συγκλονιστικό όμως από όλα ήταν ότι ο Κυριάκος μέσα από αυτή την έκρηξη έγινε καλύτερος άνθρωπος και σίγουρα πιο ενδιαφέρων. Οι σχέσεις με τα κορίτσια του έδωσαν σημαντικό κίνητρο να ξαναγαπήσει τον εαυτό του, να ξαναβρεί το χιούμορ του και τη διάθεση για ζωή. Το σεξ ήταν μόνο η αφορμή για να ξορκίσει τη δική του συστολή και την υπαρξιακή του αγωνία να κερδίσει τη ζωή που δεν έζησε».
Κρίση δημιουργίας
Τον όρο «κρίση της μέσης ηλικίας» τον επινόησε ο Elliott Jacques το 1965. Δεν περιέγραψε, όμως, με τον όρο αυτό που έχουμε σήμερα στο μυαλό μας. Ο Καναδός ψυχαναλυτής προσπάθησε να βρει τη σχέση της μέσης ηλικίας με τη δημιουργική ιδιοφϋια. Σύμφωνα με τη θεωρία του, η κρίση της μέσης ηλικίας είναι μια τόσο επώδυνη κατάσταση ώστε πολλοί σημαντικοί άνθρωποι, καλλιτέχνες ή στοχαστές δεν μπορούν να την ξεπεράσουν και να επιβιώσουν. Συγκέντρωσε λοιπόν τις ζωές πολλών θαυμαστών ανδρών και τους χώρισε σε 3 κατηγορίες. Η πρώτη κατηγορία αφορά σε όσους εκεί γύρω στα 35 με 40 είτε πεθαίνουν κυριολεκτικά ή εξαντλούν όλα τα αποθέματα της δύναμής τους, μην μπορώντας να ξαναδημιουργήσουν κάτι που θα ήταν αντάξιο της ευφυίας τους.
Η δεύτερη κατηγορία αφορά σε εκείνους που αγωνιούν ακόμα για τους στόχους που έχουν θέσει. Η αγωνία εντείνεται με τη συνειδητοποίηση ότι έχει περάσει το ήμισυ της ζωής τους. Και στην τρίτη ανήκουν εκείνοι που υπήρξαν παραγωγικοί και δημιουργικοί, εντούτοις μετά την κρίση της μέσης ηλικίας η αισθητική και το ύφος τους αλλάζει προς το καλύτερο. Γίνονται πιο ολοκληρωμένες προσωπικότητες, πιο ευαίσθητοι, πιο γενναιόδωροι και τα δείγματα γραφής τους είναι πιο πλούσια από ό,τι στο παρελθόν.
Νέα αρχή
Φτάσαμε, λοιπόν, στη δεκαετία του ’70 για να μιλήσουμε για κρίση της μέσης ηλικίας. Πολλοί ψυχολόγοι και κοινωνιολόγοι πιστεύουν ότι η κρίση στους άνδρες είναι πιο συχνή από ό,τι φανταζόμαστε. Ο Daniel Levinson για παράδειγμα πίστευε ότι αυτές οι κρίσεις χαρακτηρίζονται από μια «σκληρή, επίπονη, απομυθοποιητική διαδικασία που απορρέει από την αναπόφευκτη σύγκριση των νεανικών ονείρων και της πραγματικότητας του σήμερα». Άλλωστε για τους περισσότερους, η ζωή κινείται τόσο γρήγορα, που όταν βρουν το χρόνο να κοιτάξουν προς τα πίσω πάντα θα βρουν κάτι που δεν κατάφεραν να υλοποιήσουν. Αρκεί αυτό να μην οδηγήσει σε απελπισία και να πυροδοτήσει νέα ερεθίσματα για δημιουργία. «Ο Πέτρος μέχρι τα 40 του ήταν ένας απλός υπάλληλος τραπέζης. Μπορεί για το στενό του κύκλο να ήταν ένας πολύ ταλαντούχος άνθρωπος, που ζωγράφιζε, έπαιζε μουσική και διεξήγαγε τις πιο ζωντανές συζητήσεις, για τον πολύ κόσμο όμως αυτό ήταν άγνωστο. Μέχρι που λίγο πριν τα γενέθλιά του κοντά στα 42, πήρε την απόφαση με τη βοήθεια και τη συμβολή της γυναίκας του να τα αλλάξει όλα. Εγκατέλειψε την τράπεζα, μπήκε σε ένα στούντιο, ηχογράφησε το πρώτο του cd και έκτοτε πολλοί γνώρισαν τη μαγική πλευρά του δημιουργού που έκρυβε τόσα χρόνια μέσα του».
Απλά κρίση…
- Τα γενέθλια δεν είναι πια μια ημέρα χαράς.
- Η ζωή που ζήσατε δεν είχε και πολύ νόημα.
- Τίποτα δεν θυμίζει το νεανικό σας είδωλο πια στον καθρέφτη.
- Νιώθετε ότι σας ρούφηξε η ζωή, σας στράγγιξε, σας απομύζησε.
- Δεν νιώθετε καμία έλξη για τη γυναίκα σας, οι φίλοι σας φαίνονται κουραστικά ίδιοι.
- Χάσατε το κέφι για να ξεκινήσετε κάτι από την αρχή.
- Μπορεί να είστε μόνο 40, αλλά νιώθετε πιο μεγάλος και βαρύς.
- Τώρα δεν μένει χρόνος για αλλαγές.
- Το κέφι σας για ζωή παραμένει αμείωτο.
- Η ζωή μπορεί να ήταν σκληρή μαζί σας, αλλά δεν κατάφερε να σας κάμψει.
- Οι γυναίκες είναι πάντα γοητευτικές, και μια μπύρα με τους φίλους έχει πάντα ένα εφηβικό νόημα.
- Νιώθετε ότι έχετε ακόμα πέραση. Το βλέπετε στο βλέμμα των φιλενάδων σας.
- Στο σπίτι η κατάσταση δεν είναι τελματωμένη. Βρίσκετε ακόμα διάθεση για νυχτερινές συζητήσεις στη βεράντα.
- Συζητάτε με φίλους νέα projects να βάλετε μπρος. Η επιχειρηματικότητα είναι το δυνατό σας χαρτί.
- Γρατζουνάτε ακόμα την κιθάρα σας ή τραβάτε φωτογραφίες στη φύση.
- Η ζωή όχι μόνο δεν τελείωσε, τώρα αρχίζει.
- Δεν μετανιώνετε για τίποτα, αλλά χαίρεστε που σήμερα με αυτές τις εμπειρίες νιώθετε πιο σοφός και πιο τολμηρός.
- Η ζωή είναι πάντα καλή με την ανδρική φύση. Φαίνεστε αγέραστος.
RSS Feed